Trồng cây hương nhu để thu tinh dầu có hiệu quả kinh tế không?

Cây hương nhu trắng là một loại cây dễ trồng và dễ chăm sóc, tuy nhiên để thu được tinh dầu và mang lại hiệu quả kinh tế cao cần có những chú ý trong khâu chăm sóc và thu hái.

Cây hương nhu trắng có tên khoa học là Ocimum gratissimum Linn, thuộc chi Húng quế, là cây có nguồn gốc tự nhiên ở các vùng châu Phi, Madagascar, nam Á, và vùng nam Mỹ.

Hiện cây hương nhu trắng được trồng đề lấy tinh dầu, tinh dầu hương nhu trắng được chứng minh là có nhiều tác dụng như trị đau đầu, trị cảm, kích thích mọc tóc, ứng dụng làm sản phẩm bảo vệ thực vật, ứng dụng trong nha khoa và trị mụn, ... Hiện nay, tinh dầu hương nhu có giá dao động trong khá lớn. Tuy nhiên, giá thành tinh dầu hương nhu phụ thuộc rất lớn vào chất lượng của tinh dầu (bao gồm các yếu tố cảm quan như màu sắc, mùi vị, nhưng đặc biệt là hàm lượng eugenol có trong tinh dầu hương nhu - vì đây là thành phần có hoạt tính cao, được ứng dựng nhiều). 

Vậy trồng cây hương nhu và chạy tinh dầu có kinh tế không? Câu hỏi này tùy thuộc vào vùng đất, cách thức canh tác, nhân công, và quan trọng là đầu ra cho cây hoặc sản phẩm. 

Vùng trồng hương nhu tại Ea Súp, Đăk Lăk

Vùng trồng hương nhu tại Ea Súp - Đăk Lăk - Nguồn: Tinh dầu hương nhu 

Cây hương nhu có thể gieo trồng bằng hạt và rất dễ nảy mầm. Hạt giống hương nhu trắng được thu hái từ hoa già, việc thu hái và xử lý tốn khá nhiều công để cho chất lượng đồng đều. 

Năng suất, hàm lượng tinh dầu và hiệu quả kinh tế: Khi trồng cây hương nhu trắng, tùy vào điều kiện khí hậu mà một năm có thể cho 3 lần thu hái (chúng tôi cho rằng thu hái tốt nhất khi cây đã bắt đầu ra hoa). Trung bình 1 hecta hương nhu trồng mật độ cao  (1m2/khóm) thì có thể cho 12- 15 tấn cành và lá 1 lần thu hoạch, như vậy 1 năm có thể thu được 3 vụ trung bình mỗi vụ thu được 20 tấn cánh lá và hoa như vậy mỗi năm sẽ cho thu khoảng 60 tấn lá . Theo khảo sát của chúng tôi, mỗi tấn cành và lá hương nhu có thể cho 5 kg tinh dầu  như vậy 1 hecta có thể cho 300 kg tinh dầu. Hiện nay, giá tinh dầu hương nhu vào khoảng 900.000/kg nên doanh thu vào khoảng 270.000.000 / 1 hecta/ năm. Trung bình để xây dựng một hệ thống chưng cất tinh dầu có công suất khoảng 5 tạ/mẻ thì chi phí vào khoảng 300 - 400 triệu (đã bao gồm chi phí nhà xưởng đơn giản, điện 3 phase, và thiết bị chưng cất, hoặc sử dụng thiết bị chưng cất với nguồn nhiệt sử dụng là chất đốt nếu có sẵn).  Do đó, tùy vào dầu ra mà nguồn thu có thể thay đổi rất lớn bởi biến động giá hoặc nguồn thu.

Chưng cất tinh dầu hương nhu

Chưng cất tinh dầu hương nhu - Nguồn: Tinh dầu hương nhu

Dễ thích nghi: Cây hương nhu có thể phát triển rất tốt trên nền đất có ít dinh dưỡng và ít cần chăm sóc nên đây có thể là cây trồng tốt cho các vùng đất đã bị bạc màu. Hương nhu sống tốt trong những vùng đất khắc nghiệt nên có thể dùng nó để tạo sinh khối cho các vùng trồng rừng mới. Bã của cây hương nhu sau khi chiết xuất tinh dầu có thể sử dụng làm chất đốt hoặc làm sinh khối để làm phân bón cho các cây trồng lâu năm. 

Chú ý: Tinh dầu hương nhu rất dễ tạo nhũ nên quá trình phân tách khó hơn so với các loại tinh dầu khác, và nếu thiết bị có lẫn sắt, thì tinh dầu hương nhu sẽ có màu tím than do eugenol tạo phức với Fe3+.